Τους τελευταίους μήνες όλο και περισσότερες έρευνες βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας συσχετίζοντας την κατανάλωση των τεχνητών γλυκαντικών, όπως η ασπαρτάμη, με την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι άνθρωποι να αναρωτιούνται τελικά τι ισχύει. Αν είστε ένας από αυτούς, θα πρέπει να διευκρινιστεί πως η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι λίγο πιο σύνθετη, οπότε ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή!
Τι είναι η Ασπαρτάμη;
Η ασπαρτάμη ανήκει στην κατηγορία των τεχνητών γλυκαντικών, τα οποία έχουν δημιουργηθεί για να αντικαταστήσουν τη ζάχαρη στα τρόφιμα. Άλλα τεχνητά γλυκαντικά είναι η σακχαρίνη, η σορβιτόλη και η ξυλιτόλη. Οι συγκεκριμένες χημικές ενώσεις χρησιμοποιούνται κατά κόρον στα τρόφιμα, καθώς έχουν πολύ πιο γλυκιά γεύση από την παραδοσιακή ζάχαρη, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η απαιτούμενη ποσότητα ζάχαρης στα τρόφιμα και, συνεπώς, και οι ανάλογες θερμίδες. Για παράδειγμα, η ασπαρτάμη είναι περίπου 200 φορές πιο γλυκιά από τη λευκή κρυσταλλική ζάχαρη.
Οι περισσότεροι γνωρίζουμε την ασπαρτάμη μέσα από τις light εκδοχές αναψυκτικών όπως η Coca Cola Zero. Ωστόσο, η ασπαρτάμη μπορεί να βρίσκεται επιπλέον και σε προϊόντα όπως:
- Γιαούρτια με γεύσεις
- Δημητριακά & Μπάρες Δημητριακών
- Προϊόντα με granola
- Τσίχλες χωρίς ζάχαρη
- Επιδόρπια με χαμηλά σάκχαρα
Προκειμένου να είστε σίγουροι για το αν ένα προϊόν περιέχει ασπαρτάμη, θα χρειαστεί να δείτε τη λίστα συστατικών που βρίσκεται στη συσκευασία. Μπορείτε να ελέγξετε είτε για το όνομα “ασπαρτάμη” ή για τον αριθμό Ε (E951).
Τι είναι το IRAC και πώς αξιολογείται ένα τρόφιμο για το αν είναι ή όχι καρκινογόνο;
Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (International Agency for Research on Cancer – IARC) είναι τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) με έδρα τη Γαλλία. Στον οργανισμό αυτό διεξάγονται έρευνες για πολλά ζητήματα που αφορούν στον καρκίνο και ένα από αυτά είναι και τα αίτια που σχετίζονται με την ανάπτυξη καρκίνου.
Με βάση τα ευρήματά του ο IARC ταξινομεί τα διαθέσιμα στοιχεία σε ένα σύστημα κατάταξης με βάση το πόσο ισχυρή είναι η σύνδεση κατανάλωσης ενός προϊόντος και εμφάνισης καρκίνου. Έτσι, λοιπόν, δημιουργήθηκαν οι παρακάτω ομάδες:
- Ομάδα 1 – Καρκινογόνο για τον άνθρωπο. Σε αυτή τη κατηγορία περιλαμβάνονται συστατικά των οποίων η κατανάλωση έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, επηρεάζοντας το DNA μας ή τον τρόπο λειτουργίας των κυττάρων. Σε αυτή τη κατηγορία περιλαμβάνεται το κάπνισμα, το αλκοόλ και το επεξεργασμένο κρέας.
- Ομάδα 2Α – Πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο. Στην ομάδα αυτή βρίσκονται συστατικά για τα οποία υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία καρκινογένεσης στον άνθρωπο με βάση τις υπάρχουσες μελέτες και επαρκή στοιχεία καρκινογένεσης σε πειραματόζωα. Εδώ υπάγεται το κόκκινο κρέας.
- Ομάδα 2Β – Πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο. Στην ομάδα αυτή βρίσκονται συστατικά για τα οποία υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία καρκινογένεσης στον άνθρωπο και επίσης περιορισμένα στοιχεία σε πειραματόζωα. Αυτή είναι η ομάδα στην οποία έχει τοποθετηθεί η ασπαρτάμη.
- Ομάδα 3 – Μη καρκινογόνο για τον άνθρωπο. Στην ομάδα αυτή βρίσκονται συστατικά για τα οποία δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία καρκινογένεσης στον άνθρωπο και υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία καρκινογένεσης σε πειραματόζωα.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το παραπάνω σύστημα ταξινόμησης αξιολογεί πόσο ισχυρή είναι η αιτιώδης σχέση και όχι πόσο επικίνδυνο είναι ένα συστατικό. Επίσης, το σύστημα ταξινόμησης του IARC δεν λαμβάνει υπόψη την ποσότητα κατανάλωσης.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το κάπνισμα και η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος ανήκουν στην ίδια κατηγορία, όχι επειδή είναι εξίσου επικίνδυνα, αλλά επειδή οι ερευνητές του IARC διαθέτουν επαρκή στοιχεία για τη συσχέτισή τους με την εμφάνιση καρκίνου. Για παράδειγμα, το επεξεργασμένο κρέας προκαλεί περίπου 5.400 περιπτώσεις καρκίνου κάθε χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ το κάπνισμα προκαλεί 54.000 περιπτώσεις.
Όμως η Ομάδα 2Β δεν παραμένει επικίνδυνη;
Πρακτικά, η κατάταξη ενός προϊόντος στην Ομάδα 2Β σημαίνει ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία πρόκλησης καρκίνου σε ανθρώπους, ενώ μπορεί να υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία σε πειραματόζωα. Αν και οι μελέτες για εμφάνιση καρκίνου σε πειραματόζωα και σε συνθήκες εργαστηρίου είναι πολύ χρήσιμες για την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης, δεν μπορούν από μόνες τους να οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα στην πραγματική ζωή.
Επιπλέον, ένας σημαντικός παράγοντας που δεν λαμβάνεται υπόψη στην παραπάνω κατάταξη είναι και η ποσότητα κατανάλωσης ενός προϊόντος. Μετά την ανακοίνωση ταξινόμησης της ασπαρτάμης στην Ομάδα 2Β, η Μικτή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τα Πρόσθετα Τροφίμων (JECFA) επιβεβαίωσε ότι δεν υπήρχε ανάγκη αλλαγής της τρέχουσας αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψης.
Επομένως, η ποσότητα ασπαρτάμης που μπορείτε να καταναλώνετε καθημερινά και να είστε εντός του ορίου ασφαλείας είναι 40 mg/kg σωματικού βάρους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν κάποιος ζυγίζει 70kg, θα μπορούσε δυνητικά να καταναλώσει 14 κουτάκια Coca Cola Zero σε μία μέρα και να είναι και πάλι εντός του ορίου ασφαλείας!
Επομένως, μπορώ να καταναλώνω Ασπαρτάμη σε απεριόριστη ποσότητα;
Αρκετοί άνθρωποι επιλέγουν να καταναλώνουν τεχνητά γλυκαντικά αντί για ζάχαρη επειδή θα μπορούσε δυνητικά να τους βοηθήσει να διατηρήσουν ένα υγιές βάρος. Ωστόσο, ενώ τα τρόφιμα και τα ποτά με τεχνητά γλυκαντικά έχουν λιγότερες θερμίδες από τα τρόφιμα και τα ποτά με ζάχαρη, δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι άνθρωποι που τα καταναλώνουν χάνουν βάρος μακροπρόθεσμα.
Ως εκ τούτου, η κατανάλωση ασπαρτάμης από ένα μέσο ενήλικα είναι σχεδόν απίθανο να ξεφύγει εκτός του αποδεκτού ορίου και προτείνουμε να την καταναλώνετε λελογισμένα. Αν και δεν αποδεικνύεται αιτιώδης σχέση της ασπαρτάμης με την εμφάνιση καρκίνου, είναι σημαντικό να μην αντικαθιστάτε το νερό με αναψυκτικά. Επίσης, μιας και η συχνή κατανάλωση τροφών με γλυκιά γεύση μας δημιουργεί μιας μορφής εξάρτηση, θα ήταν πιό ωφέλιμο να καταναλώνετε με μέτρο τρόφιμα με τεχνητά γλυκαντικά για να διατηρείτε μια ισορροπημένη διατροφή.
